Máy tạo ẩm cho phòng thí nghiệm: Giải pháp tối ưu độ ẩm với BONECO U700 và U350

15/09/2025

Độ ẩm là một trong những yếu tố có ảnh hưởng quyết định đến chất lượng nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và phòng nghiên cứu. Từ độ an toàn sinh học, độ chính xác thiết bị, đến tuổi thọ mẫu thử và vật liệu, tất cả đều chịu tác động trực tiếp từ độ ẩm không khí. Trong bài viết này, Boneco Việt Nam sẽ phân tích vai trò của độ ẩm dưới góc nhìn khoa học và dẫn chứng từ các nghiên cứu quốc tế, đồng thời gợi ý giải pháp tối ưu để duy trì môi trường nghiên cứu ổn định. Đây chính là yếu tố then chốt giúp đảm bảo tính lặp lại, độ tin cậy và giá trị của mọi kết quả thí nghiệm.

Độ ẩm quyết định độ tin cậy thí nghiệm, an toàn sinh học và độ bền thiết bị

Trong hệ sinh thái kiểm soát môi trường phòng thí nghiệm (nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, chênh áp, sạch hạt, trao đổi gió), độ ẩm tương đối (relative humidity - RH) là biến số vừa “vật lý” vừa “sinh học”: nó đồng thời chi phối cơ học bay hơi, khí dung, độ dẫn điện bề mặt, quá trình ăn mòn/deliquescence, tính ổn định của nhiều phép đo chính xác (gravimetric/vi lượng) và cả sinh lý học hô hấp của con người làm việc trong không gian đó. Vì thế, nếu bạn muốn kết quả lặp lại - truy xuất - kiểm định tốt, thì độ ẩm tương đối phải được thiết kế, giám sát và điều khiển như một hằng số quá trình.

Các tổ chức kỹ thuật (ASHRAE, NIST, EPA), tiêu chuẩn ISO/IEC/ANSI và nhiều công trình công bố quốc tế đều nhấn mạnh: RH tối ưu thường rơi vào vùng 40-60% cho phần lớn không gian lab tổng quát, với những ngoại lệ được biện minh bằng phân tích rủi ro (SOP).

Vật lý khí dung và an toàn sinh học: vì sao độ ẩm từ 40-60% thường an toàn hơn?

1. Kích thước cân bằng hạt và khả năng sống của vi sinh vật

Khi người thực hiện thao tác nói chuyện/ho/coughing, các hạt giàu nước, muối và protein được phát tán. Ở độ ẩm thấp, nước bốc hơi nhanh khiến hạt nhỏ hơn, treo lâu hơn, đi xa hơn và làm tăng cơ hội xâm nhập sâu vào đường hô hấp. Ngược lại, trong RH cao hơn (≥40%), tốc độ bất hoạt của nhiều virus (đặc biệt Influenza A) tăng rõ rệt; đây là kết quả lặp lại trong mô hình cơ học và thực nghiệm sinh học (phòng vi khí hậu). Kết luận nhất quán từ các nghiên cứu của Noti et al. (PLOS ONE) là: duy trì RH trong nhà >40% giảm đáng kể khả năng lây nhiễm của virus cúm dạng khí dung.

2. Hàng rào niêm mạc và miễn dịch bẩm sinh của người thao tác

Không chỉ tác động lên virus, không khí khô còn gây tổn thương hàng rào niêm mạc, làm suy yếu “phòng tuyến” bẩm sinh chống nhiễm khuẩn. Môi trường khô làm giảm phòng vệ niêm mạc, chậm sửa chữa mô, tăng bệnh lý trong mô hình cúm; hàm ý thực tiễn: ở lab mùa khô/lạnh, bổ sung ẩm giúp bảo vệ sức khỏe người vận hành và có thể gián tiếp giảm nguy cơ gián đoạn vận hành do nghỉ ốm. ASHRAE cũng phổ biến khuyến nghị thực hành rằng hệ hô hấp người làm việc hoạt động tốt hơn ở 40-60% RH.

Với hầu hết phòng vi sinh, sinh học phân tử thao tác người đông, đặt vùng RH mục tiêu 40-60% là hợp lý, kết hợp thông gió/lọc khí/áp lực phòng theo cấp độ an toàn sinh học; nếu hạ RH quá thấp vì yêu cầu đặc thù, cần bù trừ bằng PPE, quy trình và thời lượng tiếp xúc.

Cấu hình độ ẩm tương đối cho ba phòng điển hình

1. Phòng cân vi lượng/chuẩn khối

Mục tiêu: Mọi kết quả cân truy xuất và tính không chắc tính được.

Thiết lập RH: 40-55% RH, ±5%/24h, dòng khí cực thấp. Logger sát cân; ghi RH trong phiếu cân; hiệu chỉnh nổi theo T-p-RH. Riêng lọc PM2.5 theo FRM: 30-40% RH với điều kiện ổn định theo CFR. 

Điều khiển: HVAC + máy tạo ẩm cục bộ có hygrostat, operational logs.

2. Phòng vi lượng/pipette - PCR/ELISA

Mục tiêu: Giảm under-delivery do bay hơi, tăng tái lặp.

Thiết lập RH: ≥50% RH, giảm gió lùa/gradient nhiệt. Tuân thủ ISO 8655 về điều kiện phòng hiệu chuẩn. 

Điều khiển: Tạo ẩm cục bộ Auto Mode 50% với hygrostat, đặt cảm biến ngay trên bench pipette.

3. Khu thiết bị điện tử phân tích (LC-MS, HPLC detector, laser)

Mục tiêu: Hạn chế ESD và ổn định cảm biến.

Thiết lập RH: 40-60% RH, tránh dao động nhanh.

Điều khiển và tuân thủ: RH + chương trình ESD theo S20.20/IEC 61340, kiểm định ionizer, vòng tay, vật liệu, audit định kỳ.

Giải pháp tạo ẩm cho phòng nghiên cứu/phòng thí nghiệm: chọn thiết bị thế nào?

Trong thực tế, hệ HVAC tổng thể có thể không duy trì được RH mục tiêu tại khu cục bộ (bàn cân, bench pipette, buồng thao tác), nhất là khi thay đổi tải ẩm theo ca/kíp. Lúc này, máy tạo ẩm siêu âm với hygrostat tích hợp và chế độ tự động (Auto Mode) là giải pháp điều khiển tinh giúp:

  • Giữ mốc RH cần thiết (ví dụ 50% cho pipette, 45-55% cho khu cân), không phụ thuộc hoàn toàn vào HVAC.

  • Giảm ripple RH theo thời gian nhờ phản hồi nhanh.

  • Tách vùng: chỉ tác động RH vùng chức năng (ví dụ một phòng nhỏ/bench), tiết kiệm năng lượng so với “nâng” cả tòa nhà.

Dưới đây là hai lựa chọn phù hợp, với thông số kỹ thuật từ hãng:

Máy tạo ẩm BONECO U700 - Siêu âm công suất lớn, có Warm/Cool Mist, Auto Mode và hygrostat

Trong số các lựa chọn hiện nay, BONECO U700 và BONECO U350 được xem là hai giải pháp tạo ẩm chuyên nghiệp, phù hợp với các yêu cầu nghiêm ngặt của phòng thí nghiệm. BONECO U700 là máy tạo ẩm siêu âm công suất lớn, tích hợp cả chế độ hơi sương ấm và lạnh, đi kèm Auto Mode và cảm biến hygrostat thông minh. Nhờ đó, thiết bị có thể duy trì độ ẩm ổn định trong khoảng 40-60%, đáp ứng tiêu chuẩn của các phòng cân vi lượng và khu sinh học phân tử đông người. Chế độ Warm Mist đặc biệt hữu ích tại những không gian có bề mặt lạnh gần điểm sương, trong khi chức năng tự làm sạch và nhắc bảo trì giúp việc vận hành phù hợp với SOP và audit định kỳ. Với khả năng bao phủ diện tích lên đến 80m2, BONECO U700 là lựa chọn lý tưởng cho các phòng lab vừa và lớn.

 

Xem thêm: Máy tạo ẩm BONECO U700

Máy tạo ẩm BONECO U350 - Siêu âm top-fill nhỏ gọn, Auto 50% RH, phù hợp phòng cỡ trung

Máy tạo ẩm BONECO U350 là giải pháp tối ưu cho các không gian cỡ trung với thiết kế nhỏ gọn, top-fill tiện lợi, cùng Auto Mode duy trì mặc định 50%, giúp thiết bị đặc biệt phù hợp cho phòng pipette hoặc PCR, nơi yêu cầu độ chính xác cao và kiểm soát bay hơi chặt chẽ. Với công suất tạo ẩm khoảng 500 g/giờ, độ ồn thấp dưới 35 dB(A) và màn hình hiển thị dễ thao tác, máy tạo ẩm BONECO U350 đáp ứng cả tiêu chuẩn kỹ thuật lẫn sự tiện lợi trong vận hành hàng ngày.

 

Xem thêm: Máy tạo ẩm Sóng âm BONECO U350

Tích hợp thiết bị tạo ẩm vào hệ EMS/BMS và SOP QA

Để biến máy tạo ẩm từ “thiết bị rời” thành phần của hệ thống kiểm soát chất lượng, hãy:

Đặt cảm biến RH độc lập (truy xuất hiệu chuẩn) gần vùng kiểm soát để tránh sai số do gradient không gian.

Ghi log từ cảm biến độc lập (EMS/BMS) thay vì chỉ dựa vào hiển thị trên thiết bị.

Viết SOP vệ sinh/bảo dưỡng (xả cặn, thay lọc, khử khuẩn đường nước) và SOP phản ứng sự cố (ví dụ RH vượt ngưỡng, cảnh báo bồn cạn nước).

Ở cleanroom, đảm bảo đường ẩm không phát sinh hạt/vi sinh trái chuẩn; với siêu âm, nên dùng nước xử lý theo khuyến nghị hãng để tránh “white dust” và kiểm soát ion hóa/dẫn điện nước.

Nếu cần bằng chứng tuân thủ, lưu manual/brochure thiết bị trong hồ sơ kỹ thuật, đính kèm chứng chỉ bảo trì/hiệu chuẩn cảm biến định kỳ. 

Câu hỏi thường gặp khi thiết kế/điều hành RH cho phòng lab

1. Có nên chọn một con số RH “tuyệt đối” cho mọi lab?
Không. Hãy chọn dải vận hành theo rủi ro và quy trình: ví dụ 50% RH cho pipette, 30-40% RH cho PM2.5 FRM, 40-60% RH cho lab tổng quát. Mấu chốt là ổn định và ghi nhận.

2. Tôi muốn giảm ESD chỉ cần nâng RH lên 60% là đủ?
Không. RH chỉ giảm xác suất tích điện; bạn vẫn phải có chương trình ESD theo ANSI/ESD S20.20/IEC 61340 (tiếp địa, vật liệu, ionizer, kiểm định).

3. RH cao có luôn tốt hơn cho an toàn sinh học?
Không. RH quá cao có thể kích hoạt vi sinh bề mặt, nấm mốc và ăn mòn; ASHRAE khuyến cáo <65% RH cho không gian có người để giảm nguy cơ này. Cần cân bằng RH với thông gió/lọc khí và vệ sinh bề mặt. 

4. Nếu HVAC của tôi không có module tạo ẩm, có nên dùng máy đứng độc lập?
Có thể. ASHRAE lưu ý nếu không thể bổ sung ẩm trong HVAC, humidifier tại chỗ là giải pháp. Tuy nhiên, hãy tính tải ẩm, chọn hygrostat/Auto Mode, và giám sát độc lập qua EMS/BMS.

Về giải pháp thực tiễn, Máy tạo ẩm BONECO U700 (công suất lớn, Warm/Cool Mist, Auto Mode/hygrostat, tự làm sạch) và Máy tạo ẩm BONECO U350 (gọn, top-fill, Auto 50% RH) là hai lựa chọn điều khiển tinh cho phòng cân, bench pipette, khu thao tác; khi kết hợp với sensor truy xuất + EMS/BMS, chúng giúp bạn đóng vòng điều khiển RH một cách định lượng, có chứng cứ, sẵn sàng audit.

Máy tạo ẩm cho phòng thí nghiệm không chỉ là một phụ kiện, mà là một thành phần cốt lõi trong hệ sinh thái kiểm soát môi trường nghiên cứu. Với BONECO U700 và U350, các phòng thí nghiệm tại Việt Nam có thể đạt đến chuẩn quốc tế trong việc tối ưu hóa độ ẩm, đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy và giá trị khoa học của mọi kết quả nghiên cứu.



BÀI VIẾT LIÊN QUAN
Liên hệ 0964.10.6886
Vui lòng nhập chính xác địa chỉ Email để nhận được thông tin mới nhất từ Boneco