Khói thuốc lá là một trong những “kẻ thù thầm lặng” của sức khỏe con người. Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người hút, khói thuốc còn gây hại nghiêm trọng cho những người xung quanh thông qua khói thuốc thụ động (secondhand smoke) và khói thuốc bám lâu ngày trên bề mặt đồ đạc (third-hand smoke). Nhiều gia đình tìm đến máy lọc không khí như một giải pháp để giảm bớt tác hại, nhưng không phải ai cũng chọn đúng loại máy hoặc sử dụng đúng cách. Trong bài viết này, Boneco Việt Nam hướng dẫn bạn cách chọn máy lọc không khí hiệu quả cho môi trường có người hút thuốc, dựa trên các nghiên cứu khoa học quốc tế và khuyến nghị từ những tổ chức y tế hàng đầu.
Khói thuốc lá là một hỗn hợp phức tạp của hơn 7.000 hợp chất hóa học, trong đó có hàng trăm chất độc hại và hơn 70 chất được xác định là gây ung thư.
Về cơ bản, khói thuốc chứa hai nhóm thành phần chính:
Hạt bụi siêu mịn (PM2.5 và nhỏ hơn): Kích thước chủ yếu trong khoảng 0,1 - 1 micron, dễ dàng xâm nhập sâu vào phổi và máu.
Khí và hợp chất hữu cơ bay hơi (VOCs): Bao gồm nicotine, formaldehyde, benzene, acrolein, và nhiều chất gây kích ứng đường hô hấp.
Các nghiên cứu cho thấy, bộ lọc HEPA có khả năng loại bỏ hầu hết hạt bụi mịn trong khói thuốc, trong khi bộ lọc than hoạt tính (activated carbon) lại đóng vai trò hấp phụ các khí độc và mùi khó chịu. Vì vậy, để xử lý môi trường có khói thuốc, bạn cần máy lọc không khí kết hợp cả HEPA và than hoạt tính chất lượng cao.
Kinh nghiệm thực tế và các khuyến nghị từ Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) và Hiệp hội Sản xuất Đồ gia dụng (AHAM) cho thấy, một chiếc máy lọc không khí hiệu quả cho môi trường có khói thuốc cần đáp ứng đủ các tiêu chí sau:
Bộ lọc HEPA đạt chuẩn H13/H14: Loại bỏ ít nhất 99,97% hạt bụi 0,3 micron bao gồm phần lớn hạt khói thuốc. Tránh các sản phẩm “HEPA-like” hoặc “HEPA-type” vì hiệu quả không được chứng nhận.
Bộ lọc than hoạt tính dày và nặng: Than hoạt tính phải có khối lượng đủ lớn để hấp phụ đáng kể các hợp chất VOCs và mùi thuốc lá. Các bộ lọc than mỏng chỉ có tác dụng hạn chế, đặc biệt trong nhà hút thuốc thường xuyên.
CADR Smoke cao, phù hợp diện tích phòng: CADR (Clean Air Delivery Rate) là chỉ số lưu lượng khí sạch. Với khói thuốc, nên chọn CADR Smoke ≥ 2/3 diện tích phòng (tính theo feet vuông) hoặc thiết kế để đạt ít nhất 5 lần trao đổi không khí mỗi giờ (5 ACH).
Chứng nhận AHAM hoặc Energy Star: Đảm bảo thông số công bố đáng tin cậy và hiệu suất đã được kiểm chứng.
Độ ồn hợp lý ở công suất cao: Khói thuốc cần lọc nhanh và mạnh, vì vậy máy phải vận hành ở chế độ cao mà vẫn giữ được tiếng ồn chấp nhận được để người dùng không tắt máy vì khó chịu.
Không phát ozone: Tránh các loại máy sử dụng công nghệ ozone hoặc ion hóa không kiểm soát, vì ozone là chất gây kích ứng phổi và có hại cho sức khỏe.
Xem thêm: Máy lọc không khí BONECO có khử được mùi thuốc lá không?
Đặt máy ở nơi thông thoáng, tránh sát tường hoặc bị chắn cửa hút gió.
Đóng cửa phòng khi lọc để tránh khói lan sang khu vực khác.
Chạy máy ở chế độ cao khi có hút thuốc và duy trì hoạt động liên tục ở mức vừa để giữ không khí trong lành.
Kết hợp thông gió: Nếu điều kiện ngoài trời cho phép, mở cửa sổ ngay sau khi hút để pha loãng nhanh khói, sau đó đóng lại và chạy máy lọc.
Tiền lọc (Pre-filter): Vệ sinh mỗi 1-3 tháng để tránh bụi bẩn làm giảm lưu lượng.
Bộ lọc HEPA: Thay 6-12 tháng/lần, hoặc sớm hơn nếu hút thuốc thường xuyên.
Bộ lọc than hoạt tính: Trong môi trường có khói thuốc liên tục, nên thay 3-6 tháng/lần để duy trì khả năng khử mùi.
Khi nhận thấy mùi thuốc vẫn còn rõ rệt dù máy chạy ở công suất cao, đó là dấu hiệu bộ lọc than đã bão hòa.
Một số thiết bị quảng cáo khả năng “diệt mùi” bằng ozone hoặc sử dụng ion hóa mạnh. Thực tế, ozone là chất gây hại cho phổi, đặc biệt nguy hiểm với trẻ em, người già và người mắc bệnh hô hấp. Các nghiên cứu của EPA khuyến cáo tuyệt đối không sử dụng máy phát ozone trong không gian kín có người ở.
Ngay cả máy lọc không khí tốt nhất cũng không thể loại bỏ hoàn toàn tác hại của hút thuốc trong nhà. Các chất độc hại có thể bám lại trên rèm, sofa, thảm và tường (third-hand smoke). Vì vậy, giải pháp an toàn nhất cho sức khỏe vẫn là không hút thuốc trong nhà.
Nếu gia đình bạn vẫn còn hút thuốc trong nhà, hãy nhớ rằng máy lọc không khí chỉ là giải pháp giảm thiểu tác hại, không phải “thuốc giải độc” hoàn hảo.
Để bảo vệ sức khỏe của chính bạn và những người thân yêu:
- Giới hạn hoặc ngừng hút thuốc trong nhà.
- Chọn máy lọc HEPA H13/H14 + than hoạt tính dày, CADR Smoke cao, đạt ≥5 ACH.
- Tránh công nghệ ozone hoặc ion hóa không kiểm soát.
- Bảo trì đúng lịch để máy luôn hoạt động hiệu quả.
Đầu tư vào một chiếc máy lọc không khí chất lượng cao không chỉ mang lại không gian sống trong lành hơn, mà còn là khoản đầu tư dài hạn cho sức khỏe của cả gia đình.